آموزش تاسیسات مرکز قوچان
مهندس خادم پیرآموزش تاسیسات مرکز قوچان
مهندس خادم پیر
جلسه نهم ( 2- ابزارشناسی )
پرگارساده فلزی
• پرگارساده:
این نوع پرگارها ساختمان بسیار ساده ای دارند و عمل ثابت شدن دو بازوی آنها در اثر اصطکاک بین سطوح آنها صورت می گیرد. سوزن های آن ممکن است با بازوها یکپارچه و یا روی آن نصب شده باشند.
پرگارساده با پیچ قفل:
این پرگار مانند نوع قبل است، با این تفاوت که در روی یکی از بازوها راهنمای شیاردار قوسی شکل بسته شده و در روی بازوی دیگر پینی است که می تواند در داخل شیار راهنمای قوسی شکل حرکت کند. پس از بازکردن دهانه پرگار برای تثبیت اندازه، از پیچ قفل استفاده می شود.
پرگارکج وپرگارپاشنه
• پرگارهای انتقال اندازه:
از این نوع پرگارها برای انتقال اندازه از روی قطعه کار به ابزار و یا بالعکس استفاده می شود. توسط این پرگارها می توان ابعاد داخلی، خارجی، فواصل بین خطوط و قطعات را روی پرگارتنظیم کرده و سپس به وسیله اندازه گیری، انتقال داد، یا بالعکس آنها را روی وسیله اندازه گیری تنظیم نموده و سپس به روی قطعه کار منتقل نمود .این وسیله از یک جفت ساق قوسی شکل، که توسط پیچ و مهره به هم وصل شده اند، تشکیل شده اند. برای استفاده از این وسیله ابتدا سر خمیده ساق را با کار تماس می دهیم و سپس، توسط پیچ و مهره، اندازه را ثابت می کنیم و فاصله بین دو سر پرگار را اندازه می گیریم. این نوع پرگارها در انواع مختلفی ساخته می شوند.
• انواع پرگارانتقال اندازه :
1- پرگارانتقال اندازه خارج
این پرگار که پرگار سرکج داخلی نامیده میشود، طوری ساخته شده است که با طرفین قطعه کارمورد اندازه گیری تماس حاصل می کند و سپس توسط محکم کننده، که ممکن است پیچی باشد، اندازه را ثابت می کنیم و آنرا به روی وسیله اندازه گیری مثلاً خط کش ؛منتقل می کنیم. این پرگارها در دو نوع فنری و پیچی ساخته می شوند
2- پرگارانتقال اندازه داخل
این پرگار، که به پرگار پاشنه ای و پرگار سرکج خارج نیز معروف است، برای انتقال اندازه سوراخها و فاصله بین شیارها و شکافها به روی وسیله اندازه گیری یا بالعکس به کار برده می شوند. این پرگارها در دو نوع ساده و فنری ساخته می شوند
پرگاردوحالته
• پرگار دوطرفه:
از این پرگار برای انتقال اندازه های داخلی و خارجی قطعات استفاده می شود.
به وسیله این نوع پرگار می توان به طور همزمان از یک طرف برای انتقال اندازه قطعه و از طرف دیگر برای مقایسه مقدار آن با یک وسیله اندازه گیری مناسب، استفاده نمود. از طرفی هر دو نوع پرگار اندازه گیر خارجی و اندازه گیر داخلی روی یک پرگار پیش بینی شده است. ضمناً عمل اندازه گیری را می توان بدون خارج کردن پرگار از داخل قطعه انجام داد .
ساعت اندازه گیر
نحوه اندازه گیری باساعت اندازه گیر
• ساعت اندازه گیری :
ساعت های اندیکاتور نیز یکی دیگر از ابزارهای مهم در اندازه گیری می باشند. مکانیزم عملکردی این ابزار بر اساس متد مکانیکی موجود بین چرخ دنده و فنر طراحی شده است. دقت اندازه گیری این ابزار در حدود 0.01 متر می باشد.
مکانیزم ساعت به گونه ایی است که با حرکت کردن ساق متحرک در اثر برخورد نوک ساعت با قطعه کار ، به سمت بالا یا پایین می توان میزان حرکت آن را بر روی صفحه مدرج شده خواند.
میکرومتر
• میکرومتر :
اصول کار در میکرومترها به این صورت است که قطعه مابین دو فک ثابت و متحرک قرار گرفته و با سفت کردن پیچ جلوبرنده آنقدر فک متحرک را جلو می بریم تا به قطعه کار تقریبا مماس شود. برای اینکه فک متحرک کاملا به قطعه متصل شود باید از پیچ سفت کننده هرزگرد استفاده کرد تا به محض برخورد فک متحرک با قطعه از جلوتر رفتن آن جلوگیری کند. سپس مقدار اندازه را از روی خط کش مدرج و ورنیه روی آن می خوانیم.
دقت میکرومترها ( 0.01 mm ) می باشد. محیط استوانه ورنیه را معمولا به 50 قسمت مساوی تقسیم می کنند و این پیچ در هر یک دور که می گردد ( در هر گام ) فک متحرک را به اندازه نیم میلیمتر به جلو یا عقب حرکت می دهد.
روش خواندن میکرومتر
جلسه هشتم ( 2 - ابزارشناسی )
خارجمع کن وخاربازکن
• خارجمع کن :
خارجمع کن همانطور که از اسمش پیداست براى جمع کردن دهانه یک خار به کار مى رود .
هنگامى که مى خواهید یک خار را بر روى یک شافت قرار دهید و شافت نیز درون یک محفظه باریک است نیاز است که خار را جمع کنید تا جا برود و سپس رها کنید.
• خاربازکن :
با استفاده از خار باز کن مى توان دهانه خارها را گرفت و آنها را باز کرد .
هنگامى که دسته یک خارباز کن را فشار مى دهید فک هاى جلویى آن از هم دور مى شوند تا بتوانند خار را باز کنند.
انبرقفلی
• انبرقفلى
از انبرقفلی بیشتر برای نگه داشتن قطعاتی استفاده می شود که آچار مخصوصی ندارند ولی می توان از آن برای باز و بسته کردن پیچ ها هم در مواقع لزوم استفاده کرد.
بسیاری از پیچهایی که زنگ زده اند و آچارخور نیستند و نمی توان بر روی آنها آچار قرار داد به وسیله انبرقفلی گرفته شده و چرخانده می شوند.
گازانبر
• گازانبر :
گازانبر وسیله اى است که داراى دو فک به صورت متمرکز در جلو مى باشد.
تمام نیروى ایجاد شده توسط دست به قسمت جلوی گازانبر منتقل شده و براى مواردى که نیاز باشد به صورت همزمان یک سیم یا جسمى را بکشیم نگهداریم و یا ببریم به کار مى رود. گازانبرها در نجارى بسیار پرکاربردند زیرا نجارها هنگام کار ابتدا سیم را مى کشند سپس آن را به دور خود مى پیچند و در نهایت سیم ها را مى برند و با توجه به اینکه پیچ دادن دو سیم به یکدیگر با گازانبر به راحتى امکان پذیر است از آن استفاده مى کنند.آشنایی با انواع وسایل اندازه گیری
خطکش فلزی
• خط کش فلزی:
از این خط کش بیشتر براى اندازه گیرى طول،خط کشی و کنترل صافی سطوح استفاده مىکنند.
کارکردن با این خط کش در عین حال که ساده است، باید توأم با دقت نیز باشد.
مترنواری
• مترنواری :
مترنواری پلاستیکی یا پارچه ای که دارای درجات
سانتی متر و اینچ است و به جرأت می‌توان گفت که متر از پرکاربردترین وسایل موجود در دنیای خیاطی است؛ وسیله‌ای که برای ساختش باید دقت بالایی به خرج داد ، چراکه این وسیله در الگو کشی، اندازه گیری و .. کاربرد مهمی دارد
مترفلزی
• متر فلزی :
متر فلزی از پرکاربردترین و پر مصرف ترین انواع متر دستی در صنعت است و کاربری گسترده ای دارد.
مترفلزی از یک نوار فولادی و یک قاب پلاستیکی یا فلزی تشکیل می شود.
نوار فولادی دارای خاصیت ضد خوردگی و ضد زنگ زدگی است و درون قاب پلاستیکی یا فلزی رول می شود. در اکثر مترهای فلزی قابلیت قفل شدن نوار وجود دارد و به کمک این قابلیت می توان نوار فلزی را ثابت نگه داشت و از برگشت آن به داخل قاب جلوگیری کرد.
مترلیزری
• کاربرد متر لیزری :
متر لیزری کاربردهای بسیار گسترده ای دارد.
بیشتر مدل ها امکان نمایش فاصله بر حسب اینچ، فوت و متریک را دارند.
تقریبا تمامی مترهای لیزری موجود در بازار قابلیت محاسبه فاصله، محیط و مساحت و محاسبات فیثاغورث را دارند ولی برخی مدل ها محاسبات پیچیده تری نیز انجام می دهند .
چرخ اندازه گیر
• چرخ اندازه گیر:
جهت کارکردن با این وسیله باید چرخ را از ناحیه ى دسته بگیرید و نقطه ى صفر آن را در ابتداى قطعه مورد نظر قرار بدهید سپس آن را به آرامى حرکت داده در پستى و بلندى یا سطح قوس دار قطعه به حرکت در آورید و اگر این چرخ را ندارید می توانید از متر خیاطی استفاده کنید.
چرخ اندازه گیردردو نوع دیجیتالی و معمولی وجود دارد.
جلسه هفتم ( 2- ابزارشناسی )
انواع لب گیره
• وسایل کمکی :
در بستن قطعه کار به گیره و به منظور جلوگیری از صدمه دیدن سطح قطعه کار،حفاظت، گیرایی و راحتی کار می توان از وسایل کمکی مانند انواع لب گیره استفاده کرد. لب گیره ها معمولاً از جنس فلزات نرم مانند آلومینیم، مس، روی،سرب و یا آهن ساخته می شوند.
برای ایجاد سطوح نرم تر می توان روی سطح لب گیره، چرم و یا مقوا نیز چسبانید .
گیره پیچ دستی
• گیره پیچ دستی :
برای مونتاژ وسایل چوبی و برخی کارها به لحاظ بزرگی و یا فرم دادن باید از وسیله‌ای بنام گیره و یا پیچ‌دستی استفاده می‌کنند.
پیچ‌دستی‌ها علاوه بر نگه‌داشتن قطعات، عملیات پرس و فشردن قطعات چسب خورده را نیز به عهده دارد. پیچ‌دستی‌ها از قسمت‌های مختلف و اندازه‌های مختلف ازلحاظ طول بازو و فک ساخته میشود که طول این پیچ‌دستی‌ها را برحسب سانتیمتر یا اینچ نام‌گذاری میشود. بر روی لبه‌های این‌گونه گیرهها نمد و یا پلاستیک فشرده قرار دارد که از زخمی شدن کار در هنگام فشردن جلوگیری می‌کند.سندان
• سندان آهنگری
دارای یک سوراخ گرد جهت عملیات پانچ قطعات و یک سوراخ چهارگوش جهت استفاده از ابزارهای مخصوص شکل‌دهی و برش و همچنین عملیات پانچ و خم‌کاری قطعات هستند.
دارای سطح تخت ضربه‌پذیر سختکاری شده می‌باشند.
از فولاد کربنی و به روش ریخته‌گری تولید می‌شوند.
دارای دو دماغه‌ی مخروطی با سطح مقطع گرد و مستطیل شکل هستند که دماغه‌ی مخروطی با سطح مقطع گرد به منظور انجام عملیات چکشکاری قطعات انحنادار طراحی شده است.
آشنایی با انواع چکش ها
• چکش چوبی :
جنس چکش چوبی از چوب راش و دسته از چوب زبان گنجشک ، دسته و وزنه لاک خورده و پولیش شده می باشد
ودرکارهای ساخت وسازنجاری کاربرد دارد .
• چکش نرم :
سری آن ها از جنسی غیر فلزی مثل چوب یا پلاستیک ساخته میشود.
برای ضربه زدن به اشیائی کاربرد دارد که نباید سطح آن ها صدمه ای ببیند.
• انواع چکش فلزی :
1- چکش فلزی دستی 2- چکش آهنگری 3- پتک
1-
چکش فلزی دستی :
چکش فلزی دستی دارای سری به وزن ۲۰۰ تا ۶۰۰ گرم و دسته ای به طول ۳۰ تا ۳۳ سانتیمتر است
وزن چکش دستی کمترازیک کیلوگرم است .
2 - چکش آهنگری :
به طور خاص و با مقاومت بالا طراحی شده تا از آن برای
کوبیدن، شکل دادن و خم کردن فلزات بیرون آمده از کوره استفاده شود.
وزن چکش آهنگری بین 1 تا 2 کیلوگرم است .
3 - پتک :
پتک چکشی بسیار سنگین است که سری سنگین و دسته ای بلند دارد.
وزن پتک بین 4 تا 9 کیلوگرم است
4 - چکش پلاستیکی :
چکش پلاستیکی بزرگ کاربرد بسیار زیادی در کاشی کاری ، سنگ کاری و سرامیک کاری دارد و استاد کاران نیاز مبرم به چکش
پلاستیکی برای چسباندن کاشی و سنگ و سرامیک به مصالح دارند .
و به عبارتی کاربرد چکش پلاستیکی بزرگ متنوع است
و برای میزان کردن یا صاف کردن و تراز بودن سطح آنها نیازمند ضربه
زدن با چیزی دارد که به آنها آسیب نرسد که چکش لاستیکی بهترین وسیله برای این کار است.
سیم چین
• سیم چین :
یکى از پرکاربردترین انبردست ها، سیم چین مى باشد.
سیم چین ها در سایزهاى مختلف ارائه مى شوند و از آنها براى چیدن سیم در سایزهاى مختلف استفاده مى شود .
سیم چین داراى دو لبه تیز است که با قرارگیرى سیم در
دم باریک
• دَم باریک :
یکى دیگر از انبردست های کابردى دَم باریک است که به دلیل داشتن نوک باریک به این اسم معروف است.
جلسه ششم ( 2- ابزارشناسی )
میزکار
• میزکار:
برای آنکه بتوان در کارگاه به طور ایستاده و با تسلط کامل
و با خستگی کمتر روی قطعات نسبتاً کوچک کارهایی همچون خط کشی، سوهانکاری و اره کاری انجام داد، معمولا از میزکاراستفاده می شود.
ارتفاع میز کار از کف کارگاه در حدود 80 سانتی متر است و پایه های آن را معمولا به نحوی می سازند که قابل تنظیم باشد تا بتوان سطح میز را نسبت به کف کارگاه در حالت تراز تنظیم کرد.
گیره موازی :
• گیره موازی
یکی از معرو ف ترین و پرکاربرد ترین گیره ها نوع رومیزی و موازی است. بعضی ازاین گیرهها مجهز به سندان نیز هستند. عرض فک ها باتوجه به اندازه گیره بین 50 تا200 میلی مترتغییر می کند.
این گیره ها از چدن
خاکستری مخصوص یا فولا د ساخته می شوند. به لحاظ حساس بودن در مقابل ضربه و نیروهای زیاد ازانجام
عملیات چکشکاری و خم کاری هایسنگین روی آن باید خودداری کرد.
به منظور جلوگیری از سُرخوردن قطعه کار ، سطح فک
های گیره را معموالً آ جدار می سازند که قابل تعویض است.
به منظور راحتی کار و کارآیی بیشتر الزم است ارتفاع گیره متناسب با قد افراد باشد .
گیره موازی کمکی
گیره زیردریل :
این گیره زیر دریل فراتر از یک گیره معمولی در کارگاه ها
است.وجود آن یک ضرورت می باشد.این ها خصوصا برای
استفاده حرفه ای ها طراحی شده اند که نیاز به گیره های سنگین دارند.این گیره از چدن دانه فشرده تولید شده است
و کف آن کاملا سنگ خورده است تا حرکت فک به نرمی و استواری صورت گیرد.
فک ها با شیارهای ۹۰ درجه V شکل و طرح متقاطع سخت و کاملا سنگ خورده شده,با فک ثابت ,نگهداری قطعات
گرد را در جهت افقی و عمودی برای فک آسان می کند.
طراحی قوی این گیره ها را حتی برای مشکل ترین عملیات مته کاری,برقو زدن و قلاویز کردن عالی می سازد .
گیره آهنگری
• گیره آهنگری :
این گیره ها به لحاظ ساختمانی که دارند می توانند نیروهای ضربه ای را تحمل کنند. لذا برای عملیات چکشکاری، آهنگری، خم کاری و……… مناسب هستند.
جنس آنها فولادی است و به روش آهنگری ساخته می شوند.
حرکت فک متحرک این گیره شعاعی است و به همین علت امتداد فک ها درفاصله معینی با هم موازی هستند. پهنای فک های گیره های آهنگری نیز 100 تا200 میلی متر است.
گیره لوله گیر رومیزی
• گیره لوله گیر :
ازآنجا که سطح درگیری لوله ها دربستن به گیره های موازی و آهنگری کم بوده و امکان سرخوردن و لهید گی آنهانیز وجود دارد لذا گیره لوله گیر طراحی و ساخته شده است . فکهای این گیره به صورت جناقی بوده و سطح آن دندانه داراست لذا گیرایی مناسبی بین لوله و گیره ایجاد می شود و با جای پیچ هایی که روی پایة آن ایجاد شده می توان آن را روی میز کاربست .
اندازه کارگیری این گیره ها از 40 تا200 میلی متر است .
گیره لوله گیرصحرایی
• گیره لوله گیرصحرایی :
گیره صحرایی( سیار ) را می توان به محل کار حمل کرد و مورد
استفاده قرار داد .
لوله گیر بر روی صفحه ای که روی سه پایه ای نصب شده قرار می گیرد یکی از پایه ها به صورت لولایی و متحرک است که توسط سینی میانی
که ابزار های کار روی آن قرار داده می شود، ثابت می گردد. برای
افزایش سطح تکیه گاه گیره ی صحرایی از یک صفحه که دارای
تخته های مقاوم می باشد و به صورت لولایی روی دو پایه ثابت جمع می شود استفاده می شود
در این نوع گیره ها نیز صفحه ای با سوراخ های متفاوت و یا لقمه هایی
با قطرهای مختلف جهت خم کاری لوله های فولادی سیاه با قطر کم پیش بینی شده است
گیره لوله گیرزنجیری
• گیره لوله گیر زنجیری :
ازگیره لوله گیرزنجیری برای نگه داشتن انواع لوله های فلزی ( فولادی ، استیل ، گالوانیزه و ... ) استفاده می شود.
سایز این گیره لوله گیر 1/8 الی 4 اینچ می باشد.
جنس بدنه ی این گیره لوله گیرزنجیری تمام فولاد می باشد.
فک های این لوله گیر در برابر سایش مقاوم می باشد.
دارای زنجیر قدرتمند و سختکاری شده از جنس فولاداست .
سیستم کارکرد این لوله گیر زنجیری دستی می باشد.
این لوله گیر زنجیری قابلیت نصب بر روی میز را دارد.
فک ها و زنجیر این گیره لوله گیر قابل تعویض می باشد .
جلسه پنجم ( 1 - ایمنی وحفاظت فردی وکارگاهی )
• روشهای خاموش کردن آتش :
1- روش سرد کردن ( محدود نمودن حرارت )
2- روش خفه کردن ( محدود نمودن اکسیژن )
