جنس این لوله ها از چدن ریخته گری است و بر حسب نوع کاربرد آنها انواع و
مقدار آلیاژ ، شکل و طول لوله ،نوع اتصالات آنها با هم متفاوت هستندو
اغلب در سیستم لوله کشی فاضلاب استفاده می شوند .
لوله های چدنی که در سیستم لوله کشی فاضلاب به کار می رود :
مزایای لوله های چدنی
معایب لوله های چدنی
مقایسه لوله چدنی توپی دار و سر تخت
لولههای آلیاژی مختلفی وجود دارد که هر کدام بستگی به نیاز مشتری از لولههای مخصوص استفاده میکنند که به آنها لولههای آلیاژی میگویند
آلومینیوم فلزی است بسیار سبک که دارای مقاومت، استحکام عمر طولانی دارد. آلومینیوم یکی از بهترین رسانای جریانهای الکتریکی و حرارت است.
آلومینیوم دارای مقاومت مکانیکی بالا، چکش خاری، شکل پذیری عالی و ضد زنگ بودن آن است اگر چه آلومینیوم یکی از جدید ترین فلز به شمار میرود اما امروزه مهم ترین فلز و پر مصرف ترین فلز میباشد
ورق آلومینیم به ورقی گفته میشود که به صورت ورقه های نازک تولید شده و بسته به نیاز مشتری ورق ها را به صورت رول یا شیت با اندازههای دلخواه به بازار عرضه میکنند.
تاکنون در مقاله های قبل به انواع لوله ها ( لوله های استیل و ... )اشاره نمودیم در این مطلب قصد داریم به بررسی لوله های مسی، انواع و کاربرد آن نیز بپردازیم.
لوله مسی به دو روش اکسترود و DIRECT TUBE تولید می شوند و از زیرمجموعه لوله استیل می باشند که در انتقال جریان الکتریکی و حرارت کاربرد فراوان دارند در ادامه به انواع لوله های مسی، کاربرد، مزایا و محدودیت های این فلز می پردازیم.
لوله مسی بنا بر کاربرد و موارد مصرف آنها بصورت شاخه، کلاف، کویل ( LWC ) و مویی ( capilary ) تولید می شود.
لوله های مسی به صورت شاخه ای در صنایعی همچون تهویه مطبوع ، صنایع برودتی ، الکتریکی و نیز بهداشتی مورد استفاده قرار می گیرد. از جمله کاربردهای این نوع لولههای مسی میتوان به استفاده از آنها در تاسیسات بیمارستانها و تهویه مطبوع اشاره نمود.
این نوع لوله برای مقاصدی همچون تعمیرات و اتصالات در صنایع تهویه و برودت کاربرد دارد. همچنین این محصول دارای خم پذیری مناسب است که موجب تسهیل استفاده از آن در سیستم های لوله کشی ، خطوط انتقال گاز ، سیستمهای تهویه و لوله های برودتی می گردد. به همین علت این نوع لوله معمولا بصورت آنیل شده عرضه می گردد. و کاربرد زیادی در کولر گازی نیز دارد لوله مسی کلاف در ضخامت های متفاوت ، قطرهای ۱.۴ اینچ تا ۸.۷ اینچ و طول ۱۵ تا ۵۰ میلی متر و با توجه به نیاز مشتری تولید می شود
به این لوله ها LWC نیز می گویند و در خطوط تولید انبوه سیستم های حرارتی و برودتی و مبدلهای حرارتی کاربرد دارد.
به این لوله ها Capillary نیز می گویند و چون قطر بسیار کمی دارند به همین دلیل لوله مویی نامیده می شود. جایگاه آن بین خروجی فیلتر ( درایر ) و ورودی اپراتور است. قابل ذکر است قطر و طول آن در کیفیت سرمای ایجاد شده بسیار با اهمیت می باشد.
این لوله ها در قطرهای ۶-۲۲ میلی متر با آلیاژ SF-CV22 به صورت کلاف به طول ۲۵ تا ۵۰ متر و با آلیاژ SF-CU37 در قطر های ۶-۵۴ میلی متر به صورت شاخه ای عرضه می شود.
همچنین در قطرهای ۶۴ میلی متر به بالا فقط به صورت شاخه ای عرضه می شوند.
لوله های مسی بنا به نیاز بازار در سه گروهDLP، TPC و DHp تولید می شوند که موارد مصرف آن به شرح زیر می باشد:
-لوله مسی TPC
این گروه از لوله ها دارای هدایت الکتریکی فوق العاده ای می باشند و در مصارف الکتریکی از قبیل انواع کابلشو استفاده می گردد.
-لوله مسی DHP & DLP
این نوع از لوله ها علاوه بر قابلیت هدایت حرارتی بالا، قابلیت جوشکاری نیز داشته به همین دلیل در تولید مبدل های حرارتی کاربرد دارد.
لوله های مسی با توجه به ضخامت دیواره شان به سه نوع M,K,L طراحی می شوند که به ترتیت از ضخامت دیواره شان کم می شود اما قطر خارجی این سه نوع مشابه یکدیگر و یکسان نیز می باشدجهت استفاده در سیستم های گرمایشی منازل مسکونی و ساختمان های تجاری کوچک از کمترین ضخامت یعنی لوله M استفاده می گردد زیرا فشار در این نوع از دستگاهها به میزان کم موجود می باشد ، جهت انتقال آب مصرفی از نوع L استفاده می گرددهمچنین در صورت وجود خم کاری در مسی لوله از نوع L استفاده می گردد.
مراحل تولید لوله مسی
لوله های مسی تنها مقاومت خوبی در برابر اکسیژن محلول در آب دارند،یعنی مقاومت کمی در برابر انواع دیگر خوردگی و مواد شیمیایی دارند، تغییرات شیمیایی در دماهای بالای ضدیخ های پایه گلیکول موجب خوردگی لوله های مسی می گردد. از طرفی این نوع خوردگی، در هنگام تابش شدید در سیستم های خورشیدی اتفاق می افتد. بنابراین نباید از این لولهها در دستگاههای خورشیدی استفاده نمود. به عبارتی میتوان گفت اگر سولفید هیدروژن چگالی بالایی داشته باشد، لولههای مسی آسیب میبینند.
لوله های مسی مورد استفاده در تأسیسات گرمایی و سرمایی می باید یکی از استانداردهای زیر باشد:
انتقال حرارت فوق العاده و سریع
آهنگ یا نرخ سریع انتقال حرارت
یکنواخت بودن توزیع دمای در بدنه
ساختار ساده با هزینه ساخت پایین
فشردگی ، ضریب اطمینان و بازدهی بالا
اتلاف گرمای بسیار پایین
با محیط زیست بسیار سازگار
لوله ای که با روی مذاب پوشش داده میشود را لوله های گالوانیزه می گویند. جنس این لوله ها از آهن سفید نورد شده است که درز آن توسط دستگاه های درز جوش بهم جوش داده می شود و سپس لوله را در فلز روی مذاب فرو می برند که عموماً به دو صورت سبک و متوسط تولید می گردد.
این نوع لوله های گالوانیزه گاهی برای تخلیه فاضلاب لوازم بهداشتی کوچک به کار برده می شود ولی مورد استفاده اصلی آنها برای انتقال آب و گاز یا در گلخانه ها می باشد.
از فولاد نرمی است که در ساختن آن ورقه فولاد را با فشار داخل قالب عبور داده درز آن را جوش می دهند و سپس آنها را جهت افزایش مقاومت در برابر اسیدها و زنگ زدگیها در یک وان آبکاری روی اندود (گالوانیزه) می کنند.
این نوع لوله ها نسبت به نوع آهنی در برابر اسیدها مقاومت کمتری دارند و کلیه اسیدهایی که برای چدن مضر می باشند فولاد گالوانیزه را هم خراب می کنند.
کلیه لوله های فولادی و آهنی گالوانیزه در شاخه های ۶ متری و دو سر دنده با قطر۱ اینچ تا ۸ اینچ تولید می گردند.
قطر :
قطر این لوله ها معمولاً قطر اسمی است که بزرگتر از قطر داخلی و کوچکتر از قطر خارجی است. همچنین در بازار این لوله ها را بر اساس نمره می شناسند. لوله های گالوانیزه نیز به وسیله دنده پیچی به یکدیگر وصل و توسط مواد مناسب آب بندی می شوند.
نکته:
از اتصال این لوله ها به روش جوشکاری باید پرهیز نمود زیرا بر اثر حرارت ناشی از جوشکاری و سوختن روکش گالوانیزه (آلیاژ روی) دود غلیظ و سفیدی تولید می شود که محیط کار را آلوده می نماید و تنفس آن ایجاد مسمومیت کرده و موجب آسیب دیدن دستگاه تنفسی می شود.
سالها پیش لوله ها با اندازه های دقیق قطر داخلی سایز می شدند.
مثلا لوله 1 اینچ واقعا به قطر داخلی 1 اینچ بود. با این حال با گذشت زمان و با پیشرفت روش های تولید و استانداردتر شدن تولیدات و از آنجا که افزایش ضخامت دیواره برای سازگاری با شرایط دما و فشار بالا لازم شد دیگر لوله ها با سایز اسمی بجای سایز واقعی نام گذاری و سایز بندی شدند.
همچنین قطر خارجی لوله ها ثابت نگه داشته شد.
بنابراین ضخامت دیواره عامل موثر در سایز، و قطر خارجی بخاطر استاندارد کردن اتصالات ثابت نگه داشته شد.
نامی است که ما به دسته خاصی از لوله ها اتلاق می کنیم. سایز اسمی و قطر خارجی واقعی برای لوله های سایز 12 اینچ و کمتر با هم متفاوتند برای سایز های 14 اینچ و بیشتر این دو مقدار دقیقا برابرند.
لوله گالوانیزه در رنج وسیعی از سایز ها موجودند. این به هیچ وجه غیر متداول نیست. که لوله ای به کوچکی 2/1 اینچ و به بزرگی 66 اینچ موجود باشد.
قطعات لوله می توانند طبق سفارشات سایزهای دیگری نیز داشته باشند.
البته این همیشه انتخابی اقتصادی نیست چون سایزها ی فرد در دسترس نمی باشد.
بهترین راه این است که نزدیکترین سایز به اندازۀ مورد نیاز که متداول و به صرفۀ اقتصادی باشد انتخاب گردد.
کوچکترین سایز ها عبارتند از 0.5،0.75،2،3،4،6،8،10،12. سایزهای بزرگتر عبارتند از 14 و بالاتر (البته با فواصل 2 تایی).
سایز اسمی فقط به نامیدن سایز لوله ها با نام آن مربوط می شود.
قطر خارجی حقیقی یا O.D برای سایزهای 12 اینچ و کمتر متفاوت است (مثال).
برای همه سایزهای لوله قطر داخلی با افزایش ضخامت دیواره تغییر می کند بنابراین هر چه دیواره ضخیم تر باشد قطر داخلی کوچکتر می شود.
شرکت آهن یک ، در این مقاله قصد دارد ابتدا تعریف جامعی ازلوله های درزدار و بدون درز ارایه دهد.
سپس به تفاوت لوله درزدار و لوله بدون درز خواهد پرداخت.
لوله های جوشی (Welded pipe) لوله هایی هستند که به وسیله لوله کردن ورق و جوش کاری درز آن تولید می شوند.
لوله هایی که به وسیله جوشکاری مقاومت الکتریکی (Electric Resistance Welding) به لوله های ERW معروف هستند .
وهمچنین لوله هایی که به وسیله جوش کاری ذوبی الکتریکی (Electric Fusion Welding) به لوله های EFW معروفند.
و این لوله ها در اصطلاح عامیانه به لوله های درز مستقیم و درز مخفی گفته می شود.
لوله های با قطر بالاتر می توانند هم به صورت ERW و EFW باشند هم به صورت جوشکاری قوسی زیر پودری (Submerged Arc Welding) یا SAW ساخته شوند.
این لوله ها عموما از سایز ۱/۲ اینچ تا ۱۲۰ اینچ در ضخامت های مختلف به بالا تولید می شوند.
در ساخت این لوله ها که بر اساس نوع جوش صورت می گیرد ، اگر لوله هایی که بدون اینکه هیچ گونه تستی روی لوله انجام شود به لوله های سیاه یا صنعتی معروفند.
لوله های مانیسمان که با نام های بدون درز نیز شناخته میشوند. در اصطلاح علمی به آنها سیم لس ( Seam-less ) گفته میشود.
لوله بدون درز لوله های فولادی هستند که در فرآیند تولید آنها از انواع روشهای جوش فلرات استفاده نمیشود .
و تفاوت دیگر آنها در ماده اولیه به کار رفته در آن ها می باشد .
در تولید لوله های مانیسمان از مقاطع فولادی به شکل شمش و از طریق حرارت و کشش و غلطک و عبور از زره و همچنین نیروهای گریز از مرکز استفاده میشود.
در صنایع مختلف به لحاظ متریال و مواد اولیه سازنده آن بالاتر و با کیفیت بهتر و همچنین یکنواختی بیشتر را به همراه دارد.
عدم جوش و آسیب پذیری و عمل فشار بیشتر بیشتر مورد استفاده فراوان قرار میگیرد .
این لوله ها از یک قطعه فولادی به صورت یک تکه ساخته می شوند و بدلیل نداشتن درز جوش استحکام بالاتری داشته است.
لوله بدون درز در قطرهای پائین موجود می باشند چرا که ساخت لوله های با قطر بالا به صورت بدون درز بسیار مشکل و نیاز به هزینه بالائی دارد.
در ایران برای اولین بار این لوله توسط یک شرکت آلمانی در اهواز در دو مرحله خشن کاری (Rough) و ظریف کاری(Finishing)ساخته شد.
در مرحله اول لوله شکل اولیه را گرفته و در مرحله دوم به کیفیت سطحی و دقت ابعادی مورد نظر خواهد رسید.
این لوله ها در ایران به نام لوله های „ مانسمان „ هم نامیده می شوند که از نام آلمانی سازنده مشتق شده است.
لوله مانسیمان – کربن استیل – لوله های کربن استیل از جمله لوله های پر مصرف فولادی میباشند.
که در انواع مانیسمان ( بدون درز ) و درزدار در رده های مختلف در کلیه صنایع اعم از صنعتی و ساختمانی , نفت و گاز و پتروشیمی و دیگر صنایع مرتبط مورد استفاده قرار میگیرند.
این لوله ها در رده های ۱۰ – ۲۰ – ۳۰ – ۴۰ – ۸۰ – ۱۶۰ در متریالهای APi 5L GR B A106 و یا به صورت ST 37 می گیرد و در انواع درزدار موجود می باشند.
بسته به نوع مصرف و نوع پروژه این لوله ها میتوانند دارای ضخامت و متریال خاص باشند .
ابعاد این لوله ها بین ۶ الی ۱۲ متری متغیر می باشد.
از جمله کشورهای سازنده این لوله ها میتوان به کشورهای چون ایران ( اهوازی ) , چین , روسیه , اسپانیا , اکراین ( اوکراین ) و آلمان اشاره کرد.